Το pH του εδάφους και η ανάπτυξη των φυτών και δένδρων

Το pH του εδάφους (potential Hydrogen ions) είναι μονάδα μέτρησης της οξύτητας ή αλκαλικότητας του εδάφους. Αναπτύχθηκε από τον επικεφαλής του χημικού τμήματος του εργαστηρίου Carlsberg το 1909. Το pH στα ελληνικά προφέρεται ως «πε-χά» και ανάλογα με την τιμή του χαρακτηρίζουμε το έδαφος ως εξής:

• η τιμή του pH κάτωαπό 7,0, υποδηλώνει όξινο έδαφος.
• η τιμή του pH ίσημε 7,0 υποδηλώνει ουδέτερο έδαφος.
• η τιμή του pH πάνωαπό 7,0, υποδηλώνει αλκαλικό έδαφος.

Όταν τα δέντρα, και γενικότερα τα φυτά, δεν έχουν καλή παραγωγή ή ανάπτυξη, παρότι επικρατούν ευνοϊκές συνθήκες, ένας από τους παράγοντες που μπορεί να οφείλεται αυτό είναι το pH. Κάθε καλλιεργούμενο είδος έχει διαφορετικές απαιτήσεις τόσο στο είδος του εδάφους όσο και στις τιμές pH. Κάθε φυτό χρειάζεται και συγκεκριμένο pH, άλλα ένας βασικός κανόνας για να υπάρξει επιτυχία στην καλλιέργεια είναι το pH να είναι ουδέτερο (pH=7,0) ή ελαφρώς όξινο (pH<5,5-7,0) . Σε αυτές τις τιμές του pH βρίσκεται το μεγαλύτερο ποσοστό συγκέντρωσης διαθέσιμων θρεπτικών συστατικών για τα φυτά μας.

Ορισμένες ενδεικτικές τιμές του pH του εδάφους, στην καλλιέργεια καρποφόρων δένδρων

Οι ακραίες τιμές στο pH του εδάφους

Τα πολύ όξινα ή πολύ αλκαλικά εδάφη δεσμεύουν αρκετά θρεπτικά συστατικά τα οποία δεν απορροφούνται από τα φυτά με αποτέλεσμα να είναι ευάλωτα σε ασθένειες ή να μην αναπτύσσονται σωστά. Οι ρίζες των φυτών απορροφούν τα ανόργανα συστατικά (άζωτο, σίδηρο κ.α) μόνο όταν είναι διαλυμένα στο υδατικό διάλυμα. Έτσι, αν το χώμα είναι πολύ όξινο ή αλκαλικό, ορισμένα θρεπτικά συστατικά δε διαλύονται.

Πώς διαμορφώνεται το pH του εδάφους

Όμως, ποιοι είναι οι παράμετροι που επηρεάζουν το pH του εδάφους; Η τιμή του pH επηρεάζεται από τα αρχικά υλικά που σχημάτισαν το έδαφος. Τα εδάφη που σχηματίστηκαν από αλκαλικά πετρώματα, συνήθως έχουν υψηλότερο pH σε αντίθεση με αυτά που σχηματίστηκαν από όξινα πετρώματα και παρουσιάζουν χαμηλότερο pH. Επίσης, το ύψος των βροχοπτώσεων επηρεάζει την τιμή του pH καθώς το βρόχινο νερό περνά μέσα από το έδαφος και εκπλένει τα βασικά θρεπτικά συστατικά, με αποτέλεσμα τα συστατικά που έχουν εκπλυθεί να αντικαθίστανται από όξινα. Για το λόγο αυτό, τα εδάφη που βρίσκονται σε βροχερά μέρη είναι πιο όξινα. Ακόμη, η φυσική βλάστηση κάτω από την οποία σχηματίστηκε το έδαφος μπορεί να επηρεάσει το pH του εδάφους, όπως για παράδειγμα τα εδάφη που σχηματίζονται κάτω από δασική βλάστηση τείνουν να είναι πιο όξινα.

 Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι οι τιμές του pH δεν είναι ίδιες σε κάθε σημείο του κτήματος ή του κήπου μας, αλλά αλλάζουν από σημείο σε σημείο. Αυτή η  διαφοροποίηση των τιμών οφείλεται στην άρδευση, στη λίπανση, στα φυτά που καλλιεργούμε, στη διαπερατότητα του εδάφους κ.α.. Για να γίνει σωστή μέτρηση και επομένως να έχουμε σαφή εικόνα της τιμής του pH θα πρέπει να λάβουμε δείγματα από διάφορα σημεία του εδάφους και να υπολογίσουμε τον μέσο όρο ο οποίος αντιπροσωπεύει το pH. Εκτός όμως από την δειγματοληψία μπορούμε να λάβουμε υπ’ όψιν μας και κάποια ενδεικτικά συμπτώματα που υποδεικνύουν υψηλό ή χαμηλό pH του εδάφους.

Για παράδειγμα όταν το ph>7,0 τα πρώτα συμπτώματα μιας ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών εμφανίζονται στα φύλλα με κιτρίνισμα ή λεύκανση του πράσινου φυτικού ιστού λόγω έλλειψης σιδήρου (Fe), ενώ αντίθετα όταν το pH<5,5 έχει ως αντίκτυπο μειωμένες αποδόσεις και ζημιές στην καλλιέργεια, αφού η διαθεσιμότητα των ιχνοστοιχείων αυξάνεται και εμφανίζονται προβλήματα τοξικότητας.

Τρόποι επηρεασμού του pH του εδάφους

Παρόλα αυτά υπάρχει τρόπος να αυξομειώσουμε το pH του εδάφους με επαναλαμβανόμενες και συστηματικές μεθόδους και τεχνικές.

• Όσον αφορά την αύξηση του χαμηλού pH μια μέθοδος είναι αυτή με τη χρήση ασβέστη. Είναι η πιο διαδεδομένη τεχνική για την αύξηση του pH του εδάφους. Η διαλυτότητα του ασβέστη είναι σχετικά χαμηλή, οπότε αν εφαρμόζεται μόνο στην επιφάνεια του εδάφους, επηρεάζει συνήθως μόνο το ανώτερο στρώμα του σε βάθος μερικών εκατοστών. Ο ασβεστόλιθος απορροφάται αργά από το έδαφος. Όταν κάνουμε την προσθήκη το φθινόπωρο εκμεταλλευόμαστε τις βροχές και δίνουμε την ευκαιρία στο χώμα να απορροφήσει τον ασβεστόλιθο. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά ασβεστολιθικά υλικά, που διαφέρουν ως προς τη σύνθεση και την αποτελεσματικότητά τους.
• Από την άλλη, αν θέλουμε να μειώσουμε το pH του εδάφους θα χρειαστούμε αρκετό χρόνο. Είναι μία αργή και απαιτητική διαδικασία. Για την μείωση μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε πετρώδη θείο ο οποίος προσφέρει ελαφρώς γρηγορότερα αποτελέσματα. Εναλλακτικά, μπορούμε να αναμείξουμε στο χώμα κομπόστ, πλην όμως το κομπόστ μειώνει πιο αργά την τιμή του pH. Πλεονεκτεί όμως στο ότι κάνει το χώμα πιο μαλακό και πλούσιο σε οργανική ύλη, άρα και πιο γόνιμο.

Share on Facebook

Tweet

Follow us

Save